Marnotrawstwa

Marnotrawstwo (Muda) – podstawowe informacje

W metodologii lean management wyróżniamy 3 rodzaje strat wg Japończyków, o których dowiesz się więcej w naszym kursie Intro to Lean :

·       Muda – Marnotrawstwo

·       Muri – Przeciążenie

·       Mura – Nierównomierność

Muda, czyli marnotrawstwo, jest najpopularniejszym rodzajem strat występujących w firmach produkcyjnych. Z uwagi na to, że nie dodają one wartości, firma powinna starać się w jak największym stopniu je wyeliminować, aby poziom oferowanej usługi pozostawał na wysokim poziomie, a klient był usatysfakcjonowany z produktu.

Typy strat

Marnotrawstwo (muda) dzieli się na dwa typy: straty konieczne i straty zbędne.

Straty konieczne, czyli straty pierwszego rodzaju, są czynnościami, bez których nie da się wykonać danego procesu, jednak nie dodają żadnej wartości. Przykładowo, aby wysłać fakturę do zleceniobiorcy, trzeba uruchomić komputer, co zabiera nam nawet kilka minut czasu, jednak bez tego nie jesteśmy w stanie wykonać docelowego zadania. Ten typ marnotrawstwa może być minimalizowany, jednak często w odpowiednim stopniu jest akceptowany w procesach.

Straty zbędne (drugiego rodzaju) – Nie powinny w ogóle występować w czasie występowania procesu i nie są akceptowane w żadnym stopniu. Należy je traktować jako priorytet podczas eliminowania strat. Przykładem takiego rodzaju marnotrawstwa są czekanie na materiał lub  nadmierny transport.

Rodzaje marnotrawstw

Muda dzieli się na 7 rodzajów:

·       Nadprodukcja

·       Zapasy

·       Transport

·       Oczekiwanie

·       Zbędne ruchy

·       Nadmierne przetwarzanie

·       Braki

Pierwszy rodzaj marnotrawstwa – nadprodukcja jest najbardziej niebezpieczna w skutkach, bo w jej efekcie pojawiają kolejne straty. Produkowanie zbyt dużej ilości towaru nie powinno być traktowane jako dobre posunięcie, które jest przejawem ostrożności. Czynności z nią związane prowadzą do marnowania się surowców, których zbędny nadmiar zużywany jest do produkcji zbytecznych towarów. Takie pozostałości po produkcji generują również inne problemy, tj. wykorzystywanie dodatkowego miejsca w magazynie w celu przechowywania wyprodukowanego nadmiaru, marnotrawstwo czasu pracowników czy zasobów transportowych. Nadprodukcja porównywana jest do góry lodowej – widzimy tylko jej wierzchołek, czyli zbyt dużo wyprodukowanych towarów, zapasy w magazynie i maszyny działające na pełnych obrotach, jednak to, co jest najpoważniejsze, jest niewidoczne. Ukryte problemy takie jak przestoje, opóźnienia dostaw i niższy poziom usługi to tylko kilka z przykładów, a to wszystko spowodowane jest przez jeden czynnik.

Pozostałe rodzaje mudy nie niosą za sobą tak poważnych konsekwencji, jednak nie należy ich lekceważyć.

Zapasy niepotrzebnie generują dodatkowe koszty magazynowania i nie wpływają na wzrost wartości działalności, transport, w zależności od tego, czy potraktujemy go jako strata konieczna czy zbędna, będzie w różny sposób podlegał ryzyku uszkodzenia towaru i również nie doda wartości firmie.

Kolejny rodzaj marnotrawstwa – oczekiwanie, będzie tzw.wąskim gardłem i spowoduje przestoje w produkcji i w planowym podejściu procesowym, a także późniejszy czas realizacji zamówienia klienta.

Zbędny ruch to natomiast każda z czynności, która jest niepotrzebnie wykonywana, tj. schylanie się, sięganie po półprodukt i każdy taki przykład traktowany jest jako strata. Pomimo że zbędny ruch jest częstym elementem pracy w procesie wytwarzania produktu, metodologia lean management podkreśla, że odpowiednio zaplanowane procesy są w stanie zapewnić jak najmniej takich dodatkowych czynności.

Marnotrawstwem są również sytuacje, w których ze względu na źle rozplanowany proces, występują takie problemy jak zbyt ciężki towar, zbyt duże maszyny albo nieczytelna instrukcja – taki rodzaj nazywany jest nadmiernym przetwarzaniem.

Nie można także pominąć straty, jaką są braki, czyli towary niespełniające wymagań jakościowych za pierwszym razem i wymagające ponownego wytworzenia, co prowadzi do przestojów i marnowania czasu, a nawet wąskich gardeł.

Poza siedmioma podstawowymi stratami, z biegiem czasu wyłoniła się ósma strata – niewykorzystany potencjał ludzki, który jest efektem zbyt wielu obowiązków zrzucanych na pracowników i nieangażowaniu ich w rozwój firmy. Taki zabieg sprawia, że pracownik jest przemęczony i zdemotywowany do dalszej pracy.

Eliminacja Mudy (marnotrawstw)

Poznanie każdego z rodzajów mudy w lean management jest konieczne, aby móc efektywnie analizować działania i dążyć do pozbycia się wszelkich braków w procesie. Jak wyeliminować jak najwięcej marnotrawstw?

Najważniejsze jest przeprowadzenie mapowania strumienia wartości ( więcej przeczytasz o nim w artykule dostępnym TUTAJ). Takie czynności pozwolą na wyodrębnienie najpoważniejszych strat, utworzenie planu naprawy i wyszczególnienie priorytetów, aby zminimalizować marnotrawstwo. Pamiętajmy jednak, że bez zaangażowania zarówno wyższego kierownictwa, jak i pracowników zmiany nie będą tak spektakularne, a bycie świadkiem poprawy działalności firmy na pewno będzie czynnikiem motywującym do dalszej pracy.