Jidoka

Co to jest konepcja Jidoka?

To konsekwentne budowanie wartości, czyli eliminacja czynników, które obniżają jakość procesów produkcji i produktu już na początku strumienia wartości. Strumieniem wartości, nazywamy z kolei wszystko to, co dzieje się z produktem od złożenia zamówienia do jego wysyłki i otrzymania przez klienta (więcej na ten temat tutaj). Jidoka to brak zgody na złą jakość, więc powinno się zapobiegać występowaniu problemów, braków i defektów produktowych podczas procesu produkcyjnego.

Historia koncepcji Jidoka

Za początek filozofii Jidoka, uważa się wynalezienie przez Sakichiego Toyode (Toyota) automatycznego krosna z mechanizmem, który zatrzymuje maszyne po zerwaniu jednej nici. To rozwiązanie stanowi sens koncepcji Jidoka, gdyż nie ma możliwości by maszyna wyprodukowała wybrakowany produkt podczas procesu produkcji. Podstawą tej filozofii jest zaangażowanie pracowników i uświadomienie im, że są odpowiedzialni za występujące problemy. Jeżeli pracownik nie jest w stanie sam rozwiązać pojawiających się błędów podczas pracy, powinien zatrzymać linię produkcyjną i wspólnie z innymi pracownikami rozwiązać problem na linii. W rzeczywistości rzadko kiedy firmy zgadzają się na zatrzymywanie linii produkcyjnej, gdyż powoduje to straty.

Poka – Yoke oraz Andon

Poka – Yoke i Andon to narzędzia wspomagające utrzymanie wysokiej jakości produktu, wspomagające obsługę maszyn.

Poka – Yoke to działania mające uniemożliwić przedostanie się wadliwych produktów do następnych etapów produkcji. Zapobiegają one pomyłkom i błędom, by stworzyć środowisko w którym popełnienie błędu będzie niemożliwe. (Więcej na ten temat tutaj)

System Andon to sygnalizacja świetlna, dzięki której wiadomo, jaki problem wystąpił np. jeżeli pojawia się problem jakości maszyny to sygnał świetlny zapala się na żółto. Problem zgłasza się liderowi, który natychmiast powinien rozwiązać powstały problem. Jeżeli lider nie zareaguje, do momentu zakończenia operacji na poprzednim stanowisku linia zatrzyma się automatycznie, a system Andon zmieni kolor na czerwony. Ten stan utrzyma się do momentu naprawy maszyn.

Ishikawa i 5WHY

To kolejne narzędzia domu Toyoty oraz lean, mające na celu realizację filozofii Jidoka.

Diagram Ishikawy to schemat pracy, w którym wpisywanie są wszystkie możliwe przyczyny problemu poddawanego analizie. Problem umieszczany jest na głównej osi diagramu, a na jej odnogach umieszcza się kategorie, w których szukamy przyczyn omawianego problemu. (więcej na ten temat – Lean Action Plan)

5WHY

5 razy dlaczego? To prosta metoda pracy polegająca na zadawaniu pracownikowi pytań do momentu ustalenia przyczyny źródłowej problemu. Np.:

Dlaczego maszyna nie działa?

Ponieważ zabrakło oleju.

Dlaczego zabrakło oleju?

Ponieważ wycieka ze zbiornika.

Dlaczego olej wycieka ze zbiornika?

Ponieważ wlot jest nieszczelny.

Dlaczego wlot jest nieszczelny?

Ponieważ pękła uszczelka.

Wniosek: Należy wymienić pękniętą uszczelkę, zamiast ciągle uzupełniać braki oleju i wycierać palmy.

Jak widać na powyższym przykładzie, pytań może być mniej niż pięć lub więcej. Istotą jest dotrzeć do źródła problemu.

Redukowanie zapasów

Ważnym aspektem w filozofii Jidoka, jak i Lean, jest redukcja zapasów. Nieustannie dąży się do stanu idealnego, czyli ich eliminacji. Zapasy są niemym przyzwoleniem na popełnianie błędów, gdyż nie ma potrzeby marnowania czasu na rozwiązywanie problemów, skoro można pokryć braki z zapasów. Redukcja zapasów obnaża wszelkie problemy procesów produkcyjnych, nie ma już bowiem możliwości zamiecenia problemu pod przysłowiowy dywan i wykorzystania wyprodukowanych wcześniej zapasów na pokrycie braków. Dzięki filozofii Jidoka, powstałej dzięki Sakichi Toyodzie (Toyota) firma ma możliwość wprowadzenia kilku prostych narzędzi, które ułatwiają proces produkcji i pomagają w unikaniu błędów.

Więcej informacji na temat Lean w zarządzaniu jakością znajdziesz w naszym kursie Koło Jakości.